సామెతలు 52

1. నాలుగుకాళ్ళ జీవాలలో మేక మెత్తన, రెండుకాళ్ళ జీవాలలో కోమటి మెత్తన.
2. నాలుగు వర్షాలు కురిస్తే, నత్తకాయ (గుల్ల) నాయకురాలు.
3. నాలుగేళ్ళు నంజుకొని, నడిమేలు గుంజుకో.
4. నాళ్ళలోకెల్ల చిన్ననాడే మేలు.
5. నా వీపు నీవుగీరు, నీ వీపు నేను గీరుతా నన్నట్లు. (ఒకరినొకరు పొగడికొనుట).
6. నా వ్రేలితో నా కన్నే పొడిచాడు.
7. నాశనం - నల్లబొగ్గులు.
8. నా సద్ది తెచ్చి నీ ఇడుపున పెట్టుకొని తినడమెందుకు? (ఈదుపు=పని నడుమ సేదతీర్చుకునే చోటు).

ని

9. నిండా మునిగినవానికి చలి ఏమి? గాలేమి?
10. నిండి దరిచేర నీయదు గండ్లకమ్మ, కలిగి తిననీయదు గంపకమ్మ.
11. నిండిన కడుపుకు అన్నం, బట్టతలకు నూనె
12. నిండిన కడుపు నిక్కి మాట్లాడును.
13. నిండిన కడుపు నీతి వినదు (ఎరుగదు).
14. నిండుకుండ తొణకదు.
15. నిండుటేరు నిలచి పాఱును.
16. నిండుబండికి (పేడ) చేటగూడా బరువే.
17. నింద లేనిదే బొందె పోదు.
18. నిక్కు నీలపల్లెలో, బ్రతుకు మాలపల్లెలో.
19. నిగాదారుని పెళ్ళం నీళ్ళకొస్తుంది, సావిట్లోవాళ్ళు చాటుకు జరగండి అన్నదిట.
20. నిజమాడితే ఉండూరు అచ్చిరాదు.
21. నిజ మాడితే నిష్టూరం.
22. నిజము కుఱచ, బొంకు పొడవు.
23. నిజము చెప్పేది పసిబిడ్డలు, తప్ప తాగినవాళ్ళు.
24. నిజము దేవు డెఱుగు, నీరు పల్ల మెఱుగు.
25. నిజమునకు నింద వచ్చును గానీ, అవమానము రాదు.
26. నిజము నిలకడమీద తెలుస్తుంది.
27. నిజమైన బంగారు నిప్పుకు వెరువదు.
28. నిజమైన ఱంకులాడికి నిష్టలు మెండు.
29. నిట్టలు ద్రొక్కకు పిల్లా! అంటే, నా మగనికి నేను రెండో సంబంధం అన్నదట.
30. నిట్రాళ్ళ యిల్లయినా నిర్వంశంగా ఉండరాదు. (నిర్వంశం=వెదురు లేకుండా, నిస్సంతుగా నని పైకి అర్ధం).
31. నిడదవోలు తీర్పు (రామాయపట్నం మధ్యస్తం).
32. నిత్యకల్యాణం, పచ్చతోరణమన్నట్లు.
33. నిత్య దరిద్రుడు - నిశ్చింత పురుషుడు.
34. నిత్యదుఃఖికి నిమిత్త లుండవు.
35. నిత్యము లేని మగడు నిత్యము బాస చేసాడట.
36. నిత్యమూ చచ్చేవాడికి ఏడ్చేదెవరు?
37. నిద్ర చెడుతుందని నల్లి కుట్టకుండునా?
38. నిద్రపోయేవాడి గోచి పెట్టుకుంటే, వాడు లేచినంతవరకే దక్కినట్లు.
39. నిద్రపోయేవాడిని లేపవచ్చును గానీ, మేలుకొన్న వాడికి ఏవడు లేపగలడు?
40. నిద్ర పోయేవాడిది కుడిచినంత వరకే దక్కుట.
41. నిద్ర సుఖ మెఱుగదు, ఆకలి రుచి ఎఱుగదు.
42. నిధి అబద్ధం, బుడ్డ నిబద్ధం
43. నిధి సుఖమా? రాముని సన్నిధి సుఖమా?
44. నిన్న ఉన్నవాడు నేడు లేడు.
45. నిన్న కుప్పా, నేడు ఆళ్ళు, రేపు కూడు.
46. నిన్న చస్తే రేపటికి మూడు, నేడు చస్తే రేపటికి రెండు.
47. నిన్నటి పరమ మిత్రుడే, నేటి పరమ శత్రువు.
48. నిన్నా మొన్నా వచ్చిన అల్లుని (మగని) తల పగిలినందుకు కాదు, నాళ్ళ నాళ్ళ రోకలి విరిగినందుకు ఏడుస్తున్నాను అన్నదిట.
49. నిన్ను శ్రీవైష్ణవుడు నమిలి తినా!
50. నిప్పుకు నిప్పుకు ఉన్నంత స్నేహం (వాళ్ళిద్దరికి).
51. నిప్పుకు చెదలంటునా?
52. నిప్పుకు నీళ్ళకు ఉన్నంత స్నేహం.
53. నిప్పు త్రొక్కిన కోతివలె.
54. నిప్పుకోడి తల ఇసుకలో దాచి వేటకానికి తాను కనపడ ననుకొన్నట్లు.
55. నిప్పు నడుమ బెట్టిన పూరి కాలకుండునా?
56. నిప్పును కొడీతే రెందగును కానీ నీటిని కొడీతే రెండగునా?
57. నిప్పు ముట్టనిదే చెయ్యి కాలదు.
58. నిప్పు బంగారుని పరీక్షించును, దౌర్భాగ్యము ధీరచిత్తుల పరీక్షించును.
59. నిప్పు రగిలించి నీళ్ళను వెదకినట్లు.
60. నిప్పు రాజినా, మొగము రాజినా మండక మానవు.
61. నిప్పుల బుఱ్ఱకు నీళ్ళ బుఱ్ఱ.
62. నిప్పు లేనిదే పొగ రాజదు (ఉండదు).
63. నిప్పులో ఉప్పు వేసినట్లు (నిప్పుకు ఉప్పు).
64. నిప్పులో నెయ్యి పోసినట్లు.
65. నిప్పులో మొలిచింది ఎండకు చస్తుందా?
66. నిమ్మకు నీరెత్తినట్లు (ఎప్పుడూ మొదలంటా నెమ్ము ఆరరాదు).
67. నియోగిజాతి నిమ్మ కొయ్య జాతి.
68. నియోగి నిక్కులు.
69. నియోగి ముష్టికి బెనారసు సంచి.
70. నియ్యతెంతో బర్కతంత. (నియ్యతి= నడవడి, బర్కతు=కలసివచ్చుట).
71. నియ్యోగిలేని చావడి దయ్యాల కిరవుగాక దాతల కిరవా?
72. నిరక్షరకుక్షి విరూపాక్ష దీక్షితులవారికి, ఇరువదియొక్క భక్ష్యమొక లక్ష్యమా?
73. నిర్ధనుడు మనుపీనుగ.
74. నిర్భాగ్య దామోదరుడికి, అభాగ్యపు అల్లుడు.
75. నిర్భాగ్యునకు నిద్ర, అభాగ్యునకు ఆకలి ఎక్కువ.
76. నిర్వాహకానికి నిముషాలు చాలవుహానీ, చెర్వాకమునకు క్షణం పట్టదు.
77. నిలబడ్డమ్మా! నీకేమమ్మ, కుందనపు బొమ్మ! కూర్చోవమ్మ!
78. నిలకడ నీళ్ళకే నాచు పట్టేది.
79. నిలకడ లేని మాట, నీళ్ళ మూట.
80. నిలకడలేని లింగారెడ్డి పెళ్ళా, కొప్పులో నిప్పుబెట్టుకొని కొరివి పెల్లి అంగడికి వెళ్ళిందట.
81. నిలువడానికి చోటుదొరికితే కూర్చోను దొరికినట్లే.
82. నిలువదగని చోట నిలువ నిందలు వచ్చు.
83. నిలువ నీడలేదు, పట్ట కొమ్మా లేదు.
84. నివాళిపళ్ళాలు పట్టేవాళ్ళంతా నిషేక ముహూర్తపు పెండ్లికూతుళ్లవుతారా?
85. నివురుకప్పిన నిప్పు వలె (నీఱు గప్పిన నిప్పువలె).
86. నిశ్చితార్ధము నాడే నీలగవలసింది, నాగవల్లి దాకా ఉండటం నా అదృష్టం కాదా అన్నదట (నా మహిమ అన్నదట).
87. నిష్ఠ నీళ్ళపాలు, మంత్రం మాలపాలు.

నీ

88. నీ ఎడమచెయ్యి తియ్యి నా పుఱ్ఱచెయ్యి పెడతాను అన్నట్లు.
89. నీ కంటి నుండే దూలంమరచి ఎదుటివాని కంట నలుసు ఎన్నకు.
90. నీకత్తికి రెండుపక్కలా పదును (రెండువాదరులు).
91. నీకు ఆయన ఏమికావలె? అని అడిగితే, త్రోవలో పోతే " వారు " కావలె అన్నదట.
92. నీకెక్కడ అనుమానమో నాకూ అక్కడనే సందేహం.
93. నీకెక్కడ సంశయమో నాకూ అక్కడనే సందేహం.
94. నీకు ఒక దండం, నీ బువ్వ కొకదండం.
95. నీకు ఓపిక ఉండాలేగానీ నేను కనలేకపోతానా అన్నదట.
96. నీకు నాకు పడదు, రోలెక్కి తలంబ్రాలు పోయి.
97. నీకు బెబ్బెబ్బే, నీయబ్బకూ బెబ్బెబ్బే.
98. నీకు మూతికి మీసాలుంటే నాకు ముంజేతికి వెంట్రుకలున్నవన్నదట (పల్నాటి నాయకురాలు నాగమ్మ బ్రహ్మనాయకునితో).
99. నీకు రానిది, నేను విననిది, లోకములో లేనిది చెప్పమన్నట్లు.
100. నీకు సిగ్గులేదు, నాకు ఎగ్గు లేదు, ఎప్పటిమాదిరే వచ్చిపోతుండ మన్నదిట (మిండని).