సామెతలు 90

1. శివరాత్రికి జీడికాయ, ఉగాదికి ఊరగాయ.
2. శివరాత్రికి శివలింగాలంత మామిడికాయలు.
3. శివరాత్రి వాడింటికి ఏకాదశి వాడొచ్చినట్లు.
4. శివు డియ్యకున్న సిద్ధలింగ మిచ్చునా?
5. శివిడు పురుషుడైన శ్రీలకు జిక్కునా?
6. శివిని ఆఙ్ఞ లేనిదే చీమైనా కుట్టదు.
7. శిశువుకు దక్కని స్తన్యం వలె.
8. శిష్యా! శిష్యా! నా కాళ్ళకు చెప్పులున్నవా? అంటే, నక్ష్త్ర మందలం మధ్య ఎక్కడా కనపడలేదు అన్నాడట. (బిఱ్ఱుగా తిని తల వంచలేక).
9. శిష్యా వెనుక గుద్దరా అంటే, వెనుక గుద్దగాక మొగముంటుందా? స్వామీ అన్నాడట శిష్యుడు.
10. శిష్యున కెక్కడ సందేహమో, గురువు కక్కడే అనుమానం.

శీ

11. శీలములేని సౌందర్యము తావిలేని పువ్వు వంటిది.

శు

12. శుద్ధ మనసులేక పూజసేయుటే సూకరవేత్తి.
13. శుభం పలకరా, పెంద్లికొడుకా! అంటే పెళ్ళికూతురుముండ ఎక్కడున్నదన్నాడట.
14. శుభం పలకరా, పెంద్లికొడుకా! అంటే - పెండ్లికి వచ్చిన ముత్తైదువలంతా నా పెద్దపెండ్లాలు అన్నాడట.
15. శుభం పలకరా మంకెన్నా అంటే, పెండ్లికూతురుముండ ఎక్కడ చచ్చింది అన్నాడట.
16. శుభం పలకరా మంకెన్నా అంటే, ఎవడాలితాడు తెగితే నాకేమి? నాకువేసే పిండాకుడు నాకేస్తే, అయిరేని కుండలకాడ చచ్చినట్టే తొంగుంటా నన్నాడట.
17. శుభం పలకరా మంకెన్నా అంటే, చెల్లిముండకు పెళ్ళెప్పుడు అన్నాడట.
18. శుభాలు ముంచి, దీపాలు ఆర్పినట్లు.
19. శుష్కప్రియాలు, శూన్య హస్తాలు.

శూ

20. శూద్రపొట్టా తాములపాకుకట్టా, పొగాకుపట్టా, ఎప్పుడు తడుపుతూ ఉండాలి.
21. శూద్ర సంతర్పణ, బ్రహ్మణ సేద్యము.

శె

22. శెట్టిగారు సింగారించుకునే లోపల ఊరంతా కొల్లబోయిందట.
23. శెట్టిగారూ, తుమ్మితే ఏమనుకుంటారు? అని త్రిమూర్తులు మారు వేశంలో వచ్చి అడిగితే, జలుబు చేసిందని అనుకుంటాను-అన్నాడట.
24. శెట్టిగారూ, మాలో ఎవరు బాగుంటారు? అని లక్ష్మీదేవి, దరిద్రదేవి వచ్చి అడిగితే, చినక్క లోపలికి వస్తే బాగుంటుంది, పెద్దక్క బయటకిపోతే బాగుంటుంది - అన్నాడట.

శే

25. శేరుదొరకు మణువుబంతు.
26. శేషాయలెస్స అంటే, గరుడాయలెస్స అన్నట్లు.

శొ

27. శొంఠి లేని కషాయమా?

శో

28. శోభనం నాటి ముచ్చట్లు లంఖణంనాడు తలచినట్లు.

శ్మ

29. శ్మశానానికి పోయిన శవం తిరిగిరాదు.

శ్యా

30. శ్యామలాకారుడమ్మా! ఈ బిడ్డ శానాళ్ళు బతుకడమ్మా.
31. శ్యామలకోరల పున్నానికి కోటొక్కపుఱ్ఱె బొట్టి నోముతుండట.

శ్రా

32. శ్రార్ధానికి అంటు లేదు, యఙ్ఞానికి ఎంగిలి లేదు.
33. శ్రావణంలో శనగల జోరు, భాద్రపదంలో బాధలపోరు.

శ్రీ

34. శ్రీవైష్ణవుడు ముడ్డి చెరువులో కడగగానే అది సదాచారమగునా?
35. శ్రీయుతులు నన్నూట యిరవై (420) (420=భారత శిక్షాస్మృతిలో 420-వ నిబంధన మోసమునకు శిక్ష విధించునది. అంటే మోసగాడు.
36. శ్రీరంగం రోకలి చేతులమీద నిలువదు.
37. శ్రీరంగంలో పుట్టిన బిడ్డకు తిరువాయిమొళి నేర్పాలా? (తిరువాయిమోళి = నాలాయిరం (నాలుగువేలు) అను ద్రావిడ ప్రభందంలోని పాచురములు (పద్యములు)).
38. శ్రీరంగనీతులు చెప్పేవారేగానీ, చేసేవారు లేరు.
39. శ్రీరామరక్ష నూరేండ్లాయస్సు.
40. శ్రీరామ లంకలో బోడికోతి.
41. శ్రీరాముడు మానవాడైతే, చీడపురుగు లేమిచేస్తవి?
42. శ్రీవైష్ణవుడు ముడ్డి కడిగితే, రెండుచేతులకూ పని. ( కుడిచేతితో నీళ్ళు ఎడమచేతిలో పోసుకొని కడుగుకొందురు, పురచేయి నీళ్ళను తాకి మయిల చేయరాదని).

శ్రు

43. శ్రుతిమించి రాగాన పడినట్లు.
44. శ్రుతిలేని పాట, సమ్మతిలేని మాట.
45. శ్రుతిలేని పాట, మతిలేని మాట.

శ్వా

46. శ్వాస ఉండేవరకు ఆశ ఉంటుంది.

ష

47. షండున కబ్బిన చాన వలె.
48. షండునికి రంభ దొరకినట్లు.(నపుంసకునికి)

స

49. సంకటాల విత్తు - సానిదాని పొత్తు.
50. సంకటాలు తగిలించుకొని మీసాలు పీక్కుంటే ఏమవుతుంది?
51. సంక నాకేవాణ్ణి సంభావన అడిగితే, పొర్లించి పొర్లించి ముడ్డి నాకినాడట.
52. సంకురాత్రి మబ్బులు మాలవాళ్ళ ఉబ్బులు.
53. సంక్రాంతికి చంకలెత్తకుండా చలి.
54. సంక్రాంతి పండుగకు సంకెళ్ళలోని వాళ్ళూ వస్తారు.
55. సంగాం కొమ్మ చక్కగా ఎత్తినట్లు. (సంగాం కొమ్మ= సంగములో పెద్దరాతి స్థంభమును ఎత్తి తిరునాళ్ళ ప్రారంభింతురు. పెన్నలో బొగ్గారు, బీరావుటెరు కలిసే సంగమం ఇది).
56. సంగీతం, పురుషుని హృదయంలో అగ్నిని రగుల్కొల్పాల - స్త్రీనేత్రంలో భాష్పముల నింపాల.
57. సంగీతము చేత సెట్టి బేరసారము లుడిగెన్ (బంగారువంటి కోమటి సంగీతముచేత బేరసారము లుడిగెన్).
58. సంగీత విద్యకు చాకలెల్లి.
59. సంచిలాభం చిల్లి కూదతీసినది.
60. సంచీ విప్పేవఱకు చల్లబడితే, మూత విప్పేవఱకు మాటలు పోతవి.
61. సంజకు, లంజకు రాగము నిలకడగా నిల్చునా? (రాగము=ఎరుపు, ప్రేమ).
62. సంతకు దొంగయితే చీరలమ్మే దెక్కడ?
63. సంతకు దొంగలయితే, చోళ్ళెక్కడ అమ్ముకోను?
64. సంతకు పోయివచ్చిన ముఖం మాదిరి (వాడిపోయి వత్తురు - తిరునాళ్ళకు పోయి వచ్చినట్లు).
65. సంతన లేని ఇల్లు చావడికొట్టం.
66. సంత పాతతొత్తు సన్యాసి నెఱుగునా?
67. సంత మెఱ్గు సాని ఎఱుగును.
68. సంతలో కొడితే సాక్షులెవరు?
69. సంతళొ బేరము లచ్చికి గాజులకు సరి.
70. సంతానానికని సప్తసాగరయాత్ర వెడితే, ఉప్పునీరు తగిలి ఉన్నదికాస్తా ఊడ్చుక పోయిందట.
71. సంతోషం సగం సత్తువ
72. సంతోషము సగం బలం.
73. సంతోషానికి సాకు లేదు, ఆలోచన కంతులేదు.
74. సందడిలో సడేమియా, నీకూ నాకూ లడేమియా.
75. సందడిలో సమారాధన! (చేసినట్లు).
76. సందాయ సందాయ అంటే చిచ్చాయ చిచ్చాయ అన్నదట.
77. సందుజూచి పెట్టెలు దించినట్లు (పీర్ల పెట్టెలు).
78. సందు దొరికితే, చావడికొట్టం చంక బెట్టినట్లు.
79. సంధ్య వార్చినావురా? అంటే, ఊరివెలుపల గుంటలో వార్చినా నన్నాడట. అయితే ఆ గుంటలో నీళ్ళు లేవే? అంటే, చాకలి సుబ్బుడు ఉన్నవని చెప్పినాడు నాయనా! అన్నాడట.
80. సంపద గలదేని సన్నిపాతము పూను.
81. సంపదగలిగినవాని సన్నిపాతం వలె.
82. సంపదగలిగిన్ తల్లికి వేకటిగాని తీరదు.
83. సంపదలున్న నాడే బంధువుల రాక, చెరువు నిండినవాడే కప్పల చేరిక.
84. సంపదలో మరపులు, ఆపదలఓ అఱపులు.
85. సంపద స్నేహితులను కల్పించును, దరిద్రము వారిని ఒకటిగా బంధించును.
86. సంపద ఒకరిది, అనుభవం ఇంకొరరిది.
87. సంబరపు చలిగాలికి ఎదురువాకిలి వలె.
88. సంబరానికి సోకి పోసికుంటే, కిక్క జమిడికే ఏనుకపోయిందట (జమిడికే=జంటాయికే).
89. సంభావనలో వచ్చిన పావలా లోటు, నేతిలో తీస్తా నన్నట్టు.
90. సంసారం గట్టి, మెడ ఒట్టి.
91. సంసారం గుట్టు, వ్యాధి రట్టు.
92. సంసారం జానెడు, ఖర్చు బారెడు.
93. సంసారం బాగాలేదని సన్యాసం పుచ్చుకుంటే, బూడిద బుఱ్ఱకాయ గాడిద బరువైనాయట.
94. సంసారం లేనివారికి సరసాలెక్కువ.
95. సంసారం సాగనిది ఆడదాని వ్రాత, పిల్లలు బ్రతకనిది మొగవాని వ్రాత.
96. సంసారికి సాగు వాటు, సన్యాసికి జోగు వాటు.
97. సంసారి తిరిగి చెడును, సన్యాసి (జోగి) తిరుగక చెడును.
98. సంసారి దుఃఖి, సన్యాసి సుఖి.
99. సంసారి బీద గానీ చేను బీద గాదు.
100. సంసారి సైయ్ - సన్యాసి సైయ్ అన్నాడట చలికిచచ్చే సన్యాసి.